Surround Nedir?

Surround, sesin sadece bir ya da iki kanal üzerinden değil, birden fazla kanal çıkışından dağıtılarak dinleyiciyi çevrelemesi ve daha gerçekçi bir ses deneyimi sunması anlamına gelmektedir. Geleneksel stereo ses sistemleri çoğunlukla sağ ve sol hoparlörler üzerinden ses verir. Surround sistemler sesin üç boyutlu bir ortamda homojenik yayılmasını sağlar. Bu teknoloji, sesin sadece dinleyicinin önünden değil, yanlarından, arkasından hatta yukarıdan geliyormuş gibi algılamasını sağlamaktadır. Böylece sese 3 boyutluluk katar.

Surround teknolojisi özellikle ev sinema sistemlerinde, eğlence sistemlerinde, oyun konsollarında, sinema salonlarında ve müzik prodüksiyonlarında kullanılır. Seslerin farklı yönlerden gelmesi, izleyicisi ve dinleyicisine sesin kaynağına daha yakın hissettirecektir. Örneğin bir aksiyon filminde patlama seslerinin, izleyicinin arkasından gelmesi, ortamda gerçekten bulunuyormuş hissi yaratacaktır.

Surround sesin farklı formatları da mevcuttur. Dolby Digital, DTS ve THX bunların arasından en bilinen surround teknolojileridir. Bu formatlar, ses kanallarının nasıl kodlandığını ve hoparlörlere nasıl iletildiğini belirler.

Temel bir surround ses sistemi 5.1 olarak adlandırılan bir yapı kullanmaktadır. Bu ön sol, ön sağ, merkez, arka sol, arka sağ anlamına gelen 5 ana hoparlör ve 1 subwoofer demektir. Daha gelişmiş sistemler ise 7.1, 9.1 ya da 11.1 gibi ek hoparlörlere sahiptir.

Surround Ses Özellikleri Nelerdir?

Surround sesin en önemli özelliği, sesin gerçekçi şekilde konumlandırılıyor olması, bu hissi yaratıyor olmasında saklıdır. Bu teknoloji, dinleyiciyi çevreleyen çoklu hoparlörler aracılığıyla sesin farklı açılardan gelmesine olanak tanır. Surround sesin özellikleri şöyledir;

Surround ses sistemleri, birden fazla ses kanalını kullanmaktadır. En yaygın yapılandırmalardan biri olan 5.1 sisteminde 5 hoparlör ve 1 subwoofer bulunmaktadır. Daha gelişmiş sistemlerde hoparlör sayısı artar. Bu da daha detaylı bir ses deneyimi yaşatacaktır.

Ses, dinleyicinin etrafındaki belli bir konumdan geliyormuş gibi tasarlanır bu da uzamsal ses algısı yaratır. Örneğin bir film sahnesinde uçak sesleri yukarıdan geliyormuş gibi duyulabilir. Ya da bir arabanın motor sesi yan taraftan gelebilir.

Surround ses teknolojisi, geniş bir dinamik aralık sunar. Yani hem çok ince detaylı sesleri hem de yüksek güçlü sesleri -örneğin patlamaları- net şekilde duyurabilir.

Surround ses formatları, sıkıştırılmış ya da sıkıştırılmamış yüksek kaliteli ses dosyalarını desteklemektedir. Sesin orijinal kayıttan minimum kayıpla iletilmesini sağlayan bir özellik olarak karşımıza çıkar.

Surround ses, ev sinema sistemlerinden akıllı televizyonlara geniş bir uyumluluk içerisindedir. Bu da onu çok yönlü kullanıma açık hale getiren bir avantajdır.

Surround Ses Nasıl Yapılır?

Surround ses sistemi kurmak, doğru ekipman ve uygun bir düzenleme ile gerçekleştirilir. Surround sesin nasıl oluşturulduğu şöyle sıralanabilir;

Doğru donanımın seçilmesi gereklidir. Surround ses için bir AV alıcısı (amfi), hoparlörler ve subwoofer gerekmektedir. Alıcı, ses sinyallerini hoparlörlere dağıtılarak Surround deneyimi mümkün kılınır.
Hoparlörlerin yeri doğru konumlandırılmalıdır. Surround ses deneyiminin kalitesini belirleyen bir noktadır. Örneğin ön hoparlörler sol, sağ ve merkez olarak dinleyicinin karşısına yerleştirilmelidir. Arka hoparlörler dinleyicinin arkasında konumlandırılmalıdır. Subwoofer ise bas frekansları yaydığı için odanın herhangi bir köşesine yerleştirilebilir.
Surround formatı seçilmelidir. Sistem, Dolby Digital, DTS ya da daha yeni bir format olan Dolby Atmos gibi bir surround ses teknolojisini destekliyor olmalıdır. Bu formatlar, sesin hoparlörler arasında nasıl paylaştırılacağını belirlemektedir.
Surround sesin tam anlamıyla çalışabilmesi için uygun bir ses kaynağı gerekmektedir. Blu-ray filmleri, yüksek kaliteli ses dosyaları ya da surround destekli oyunlar bu kaynakları sağlayabilirler.
Hoparlörler, AV alıcısına doğru bir şekilde bağlanmalıdır. Alıcı üzerinden ses kalibrasyonu yapılmalıdır. Modern AV alıcıları, odanın akustik yapısını analiz eden otomatik kalibrasyon sistemlerine sahiptir.
Sistemi kurduktan sonra bir surround ses testi yapılmalıdır. Hoparlörlerin doğru çalıştığından emin olunmalıdır. Bu test ve kalibrasyonlar ise genellikle AV alıcıları ya da ses sistemleri tarafından sunulurlar.

Surround ses doğru ekipman, uygun yerleşim ve dikkatlice seçilmiş bir ses formatıyla izleyici ve dinleyicilere etkileyici bir ses deneyimi yaşatacaktır. İster evde ister sinemada hem keyif yapmak hem de profesyonel ses deneyimi yaşamak adına surround ses sistemleri vazgeçilmez bir seçenektir.

Surround Sesin Kullanım Alanları Nedir?

Surround ses, geniş bir yelpazede uygulama alanına sahiptir. Çeşitli deneyimlerde gerçekçilik ve detay sağlamak adına kullanılır. Bu sistemler, sesin doğru konumlandırılması sayesinde kullanıcıları adeta olayın içine çeker.

Sinema salonları ya da ev sinema sistemleri, en sık kullanıldığı alanlardır. Surround sesin en yaygın kullanım alanlarından olmasının sebebi ise seslerin doğru bir şekilde yerleştirilmesiyle izleyicilerin kendilerini filme daha iyi adapte etmelerini sağlamaktır. Ev sinema sistemlerindeki 5.1, 7.1 ya da Dolby Atmos gibi formatlarla bu deneyim evde de yaşanabilmektedir.
Oyun dünyasında da surround ses sistemleri önem taşır. Oyunculara büyük bir avantaj sağlar. Sesin nereden geldiğinin duyulabilmesi, oyuncuların oyunu daha iyi algılamalarına olanak tanır. Özellikle birinci şahıs nişancı oyunlarında (FPS) düşman hareketlerini fark etmek adına önem taşır.
Müzik prodüksiyonu ve konser kayıtları surround ses sistemlerinin önemli olduğu noktalardan biridir. Sahne performansını yansıtmak adına kullanılırlar. Dinleyicilere, bir konser salonunun ortasında oturuyormuş hissi verecek özelliktedir.
Bir diğer alan ise spor etkinlikleri ve televizyon yayınlarıdır. Taraftar tezahüratlarını ve saha seslerini izleyiciye daha doğal şekilde aktarmak için kullanılabilir. Ya da belgesel veya doğa programlarında ortam seslerini daha gerçekçi şekilde yansıtır.
VR ve AR deneyimlerinde surround ses önem taşır. Kullanıcıyı sanal dünyaya daha fazla dahil ederek seslerin kaynağını net şekilde duymalarını sağlar.
Pilot eğitimleri, askeri simülasyonlar ya da medikal eğitimlerde de kullanılır. Surround ses, ortamın gerçekçiliğini artırmak için kullanılmaktadır.

Surround Kulaklık Nedir?

Surround kulaklık, sesin farklı yönlerden geliyormuş gibi algılanmasını sağlar. Özel bir ses teknolojisine sahip kulaklık türüdür. Bu kulaklıklar, özellikle oyun, film ya da müzik deneyimlerinde kullanıcıyı her yönden çevreleyen bir ses alanı yaratır. Surround ses kulaklıkları iki şekilde çalışabilir;

Gerçek surround kulaklıklar; birden fazla ses sürücüsü içerir. Her sürücü, farklı bir ses kanalı için atanır. Farklı yönlerden gelen sesleri simüle eder.
Sanal surround kulaklıklar; gerçek sürücüler yerine yazılım teknolojisini kullanarak bir ses deneyimi sunar. Bu sistemler, stereo ses verilerini işler. Sesin farklı yönlerden geliyormuş gibi hissedilmesine olanak tanır.

Surround Ses Modu Nedir?

Surround ses modu, bir ses sisteminin ya da cihazın, sesin belli bir surround formatında işlenmesini ve dağıtmasını sağlayan ayara ya da özelliğe denir. Bu mod, sesin kullanıcıya daha fazla derinlik ve yön hissi sunmasını sağlar. Surround ses modları, cihazlarda genellikle şu şekilde sınıflandırılır;

-Dolby Digital ve DTS modları, ses sinyallerini belli kanallara dağıtır. Böylece bir surround ses deneyimi oluşturur. Dolby Atmos gibi daha ileri teknolojiler, sesin yukarıdan geliyormuş gibi hissedilmesini dahi sağlayabilir.

-Stereo genişletme modu, streo kaynaklı sesleri alır ve surround bir deneyime dönüştürür.

-Sinema ve oyun modlarında kullanılan surround ses sistemleri ve kulaklıklar, film izleme ya oyun oynama için özel modlar sunmaktadır. Bu modlar, sahneye ya da oyun ortamına uygun ses efektlerini ön plana çıkarır.

-Gece modu, çevresel sesleri ve yüksek ses seviyelerini azaltarak rahatsızlık yaratmadan düşük seviyede surround ses sağlarlar.

Surround Ses Sisteminin Avantajları Nedir?

Surround ses sistemlerinin daha gerçekçi ve çevresel ses deneyimi yaşatması en büyük avantajlarından biridir. Surround ses sistemi, ses deneyimini çok boyutlu bir hale getirir. Kullanıcıların içeriklere daha derin bir şekilde dalmasını sağlar. Geleneksel mono ve stereo ses sistemlerine göre daha etkileyici bir ses alanı sunar.

Ev sineması sistemlerinde sinema salonlarındaki çok kanallı ses düzenini ev ortamına taşır. Böylece gerçekçi bir film deneyimi sunar.

Birden fazla kanal kullanarak sesleri net şekilde ayırır. Müzik dinlerken enstrümanların ve vokallerin belirgin olmasını sağlar.

Surround ses sistemi farklı içerik türlerine uyarlanabilmektedir. Bunlar arasında film modu, müzik modu, oyun modu sayılabilir.

Mono, Stereo ve Surround Arasındaki Farklar Neler?

Mono ses, tek bir kanal üzerinden ses iletimi yapan en basit ses formatına verilen isimdir. Eski radyo yayınları, anons sistemleri ve bazı telefon hoparlörlerinde kullanılır. Ses kaynağına uzaklık fark etmeksizin eşit ses duyumu sağlar, düşük maliyetlidir. Ancak yön hissi vermez.

Stereo ses, iki farklı ses kanalını (sağ ve sol) kullanarak sesleri daha geniş alanda iletir. Müzik çalarlar, TV’ler, bilgisayar hoparlörleri ve kulaklıklar örnek verilebilir. Sesin sağ ve sol kanallardan farklı şekillerde duyulması, sahne hissi yaratır. Ancak sesin kaynağını belirlemek yine sınırlıdır. Çevresel ses etkisi mono ile karşılaştırıldığında daha az detaylıdır.

Surround ses ise birden fazla ses kanalını kullanarak sesi farklı yönlerden geliyormuş gibi iletir. Çok boyutlu bir ses formatı olan surround ses, sinema salonları, ev sinema sistemleri, oyun konsolları, VR cihazları ya da konser simülasyonlarında kullanılır. Kullanıcıyı sesin içine çeken bir deneyim yaşatır. Ancak fazla ekipman kurulumu gerektirebilir. Mono ve stereoya göre daha maliyetlidir.